بررسی روند اصلاحات در دوره پهلوی دوم با تکیه بر دولت علی امینی

اقدام برای تغییر برخی از جنبه های حیات اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی جامعه که از آن به "اصلاح" تعبیر می شود ، از قرن نوزدهم در ایران آغاز شد. پ‍ژوهش حاضر به بررسی روند اصلاحات از دوره قاجار تا پایان وزارت علی امینی (1341-1340) می پردازد. در این بررسی تلاش های اصلاح طلبانی چون عباس میرزا در جنبه های نظامی و پس از او امیرکبیر در بخش های آموزشی، حکومت داری، سیاست خارجی و میرزا حسین خان سپهسالار نشان داده می شود. بعد از مشروطیت و ناامیدی از بهبود اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، اصلاحات در دوره 16 ساله حکومت رضا شاه پهلوی در حوزه های مختلف همچون نظام حقوقی، نظام آموزشی، پایه گذاری ارتش نوین، احداث دانشگاه و ... بر مبنای حکومت مطلقه، دنبال می شود. اصلاحات در دوره محمدرضا پهلوی در قالب برنامه های عمرانی دنبال شد. و با توجه به درآمد رو به افزایش نفت، نوعی اقتصاد سرمایه داری وابسته در کشور بوجود آمد. در ادامه از یک سو گروه ها و احزابی از روشنفکران و تحصیلکردگان بوجود آمده بودندکه خواستار اصلاحات عمیق بودند و از سوی دیگر در این دوره نقش آمریکا در صحنه سیاسی ایران پررنگ تر شده بود و اصلاحات گسترده را در کشورهای جهان سوم مورد حمایت قرار می داد. بدین ترتیب دولت امینی که نتیجه همراهی و توافق سیاست خارجی آمریکا با اصلاح طلبان داخلی بود روی کار آمد و دوره ای خاص را در تاریخ معاصر ایران رقم زد. وی در رأس برنامه هایش از اصلاحات ارضی ، اصلاحات اقتصادی ، فرهنگی ، اداری و نظامی سخن گفت. اما عدم پشتیبانی مردمی و مالی از اصلاحات وی و کارشکنی شاه در کار دولت، باعث شد نتواند اصلاحات را در مسیر درست هدایت کند و پرونده اصلاحات وی بسته شد. در ادامه این پژوهش، عوامل شکل گیری اصلاحات در دوره علی امینی و ماهیت این اصلاحات مورد بررسی قرار می گیرد. نحوه جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از طریق فیش-برداری و بررسی کتاب ها صورت گرفته است و به روش توصیفی- تحلیلی مطالب ارائه شده است.